Okul müdürü Bayan Beaver’ in sürekli bir görev için tavsiye olunamayacağını açıkladığında gayet nazikti. Onun okul sistemini altüst ettiğini, çalışma programına uymadığını söyledi.
Bayan Beaver, resmi not verme ve ders kitabı akış sistemini bozmuştu. Şimdiden gelecek senenin işini tamamlamış olan çocuklarla ertesi yıl uğraşacak olan öğretmeni büyük sıkıntılara sokmuştu.
Çelişkinin izahı:
Bu vakalar çoğu hiyerarşide üstün derecede ehliyetin ehliyetsizlikten daha tahammül edilmez bir durum olduğunu göstermektedir.
Sıradan bir ehliyetsizlik işe son verilmesi için sebep teşkil etmemektedir: Bu sadece terfie engel bir durumdur. Üstün derece ehliyet ise çok zaman işten atılmakla sonuçlanır, çünkü bu durum hiyerarşiyi bozmakta ve dolayısıyla hiyerarşik nizamın ilk emrini çiğnemektedir: Hiyerarşi muhafaza edilmelidir.
Vaka bir ve ikide üstün derece ehliyetli hiyerarşi üyelerine yer verildi. Vaka 3 de ise son derece ehliyetsiz bir hiyerarşi üyesi yer almaktadır.
Vaka 3:
Bayan Sauciyer, satış görevlisi olarak çalışmaktaydı. İşe başladığından beri ortalama miktarın altında satış yapmaktaydı. Sadece bu durum Bayan Sauciyer’ in işten çıkarılması için sebep teşkil etmiyordu, zira diğer birçok satış görevlisinin de satış miktarları ortalamanın altındaydı.
Bayan Sauciyer’ in dosyalama sistemi berbattı: Kasa makinesinde yanlış tuşlara basıyor, rakip firmaların kredi kartlarını kabul ediyor ve daha da kötüsü satış mukavele formlarını doldururken karbon kâğıdını ters koyuyor, müşteriye mukavelenin orijinalini veriyordu. En kötüsü de amirlerine karşı küstahça davranmaktaydı.
Bayan Sauciyer, son derece ehliyetsiz bir hiyerarşi üyesidir. İşine son verilmiştir.Son derece ehliyetsiz hiyerarşi üyelerinin iki önemli özelliği vardır:
- Üretimi (verimi) sağlamaktan acizdirler.
- Hiyerarşinin dâhili ahengini desteklemekten acizdirler.
Hiyerarşinin her üyesi kendisini niyet ve sebatla üstün derecede ehliyetli veya aşırı derecede ehliyetsiz bir hale sokabilir.
Zahiri İstisna 5- Baba Müdahalesi
Aile şirketlerinde çocuk hiyerarşinin en alt kademesinden işe başlatılır ve Peter Prensibi uyarınca yükselir. Ama çoğu zaman şirketin sahibi zamanı geldiğini düşündüğünde, çocuğuna bazı kademeleri atlatarak en üst seviyedeki yönetimi devralmasını sağlar.
Bu nevi tayinler Baba Müdahalesidir. Baba müdahalesinin uygulanmasında başlıca iki yöntem vardır:
- Baba müdahalesine konu olan hiyerarşi üyesine yer açmak için hiyerarşide o mevkide olan üye işten çıkartılır veya perküsyon yükselmesi yahut da yatay arabesk yoluyla bir başka göreve tayin edilir. Bu yöntem yeni tayin edilen kişiye karşı tepki uyanmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple ikinci yönteme nazaran daha az kullanılmaktadır.
- Müdahaleye konu olan kişiye etkileyici bir unvanla yeni bir mevki oluşturulur.
Çocuklarını yüksek kademelere getirmek yetkisine sahip aile şirketlerine günümüzde ender rastlanmaktadır. Buna rağmen baba müdahalesi hâlâ aynı yöntemlerle uygulanmaktadır.
Baba müdahalesine konu olan kişinin onu tayin eden yetkilinin akrabası olması şart değildir. Aynı sınıf sistemi içerisinde yer alıyor olmaları yeterli sebep olabilir.
Babanın yerini tutan Modern Kuruluşlar:
Bugünlerde hükümetler babanın yerini alma durumundadırlar. Birçok yeni amaçlarla federal (ABD’ ye ait) imtiyazlar dağıtmaktadır. Çevre kirlenmesi ile savaş, yoksullukla savaş, evlilik dışı çocuk yapma ile savaş vs. Baba müdahalesine konu olan şahıs çözümlemek durumunda olduğu meseleyi çözümler veya çözümleyemez: bu önemli değildir. Önemli olan onun parayı harcayabilecek ve harcamaya gönüllü olan birisi olmasıdır.
Baba müdahalesi tayini Peter Prensibi ile bağdaşmaktadır. Mevki doldurulduktan sonra ehliyet veya ehliyetsizlik hiçbir önem taşımaz. Eğer mevki ehliyetli bir şekilde doldurulmuşsa Baba Müdahalesine konu olan kişi zamanı geldiğinde yükselmeye hak kazanarak müdahalenin tesirinden çıkacak ve daha yüksek bir kademede kendi ehliyetsizlik seviyesini bulacaktır.
Not: Yazımızda Peter Prensibi kitabının birkaç bölümünün kısa bir tanıtım özetine yer verdik. Bu özetin kitabın vermek istediği mesajı veremeyeceğini ifade ederek konuya ilgi duyan meraklıların, öğrenmenin bedelini ödeyerek bu eserin kitabını almalarını tavsiye ediyoruz.