Hiyerarşinin daha yüksek katları:
Bay Lunt ehliyetli bir öğrenci, öğretmen ve departman şefi idi ve müdür muavinliğine yükseltildi. Müdür muavinliği mevkiinde öğretmenler, öğrenciler ve veliler ile iyi geçiniyor ve entelektüel bakımdan ehliyetli görünüyordu. Bir kere daha terfi ettirildi ve okul müdürlüğüne getirildi.
Okul müdürlüğü mevkii okul yönetim kurulu üyeleri ve bölge eğitim müfettişleri gibi üst kademe yetkilileri ile doğrudan doğruya ilişki gerektirmekte idi. Bay Lunt’ un ise böyle hiçbir ilişkisi olmamıştı. Kısa zamanda, bu üst kademe yetkilileri ile çalışabilmek için gerekli ustalığa sahip olmadığı anlaşıldı.
Bay Lunt, iki çocuk arasındaki anlaşmazlığı gidermeye çalışırken eğitim genel müdürünü bekletmişti. Hastalanan bir öğretmenin sınıfını kendisi almış, o sırada eğitim genel müdür yardımcısı tarafından düzenlenen tedrisat programı revizyon komitesi toplantısına katılmayı ihmal etmişti.
Bat Lunt, okulu yönetmek için öyle çok çalışmaktaydı ki, sosyal teşekkülleri yönetmek için gerekli zamanı ve gücü kendinde bulamıyordu. Kısa sürede okulu sosyal desteği kaybetti. Müfettiş yardımcılığı görevi boşaldığı zaman okul yönetim kurulu bu mevkie bay Lunt’ u terfi ettirmekten kaçındı.
Despot:
Öğrenci, öğretmen, departman şefi, müdür yardımcısı ve müdür olarak ehliyetini ispat etmiş olan Bay Driver eğitim genel müdür yardımcılığına getirildi. Son mevkiinde bütün görevi okul yönetim kurulunun politikasını yorumlamak ve uygulamaktı. Şimdiyse eğitim genel müdür yardımcısı olarak, demokratik usullerle yönetim kurulunun politika oluşturma tartışmalarına katılmak zorundaydı.Fakat bay Driver, demokratik usullerden hiç hoşlanmamaktadır. Hala bir uzmanlık mevkiinde bulunduğunu zannetmektedir. Öğretmenlik yaparken öğrencilerine nasıl ders verdiyse şimdi de yönetim kurulu üyelerine ders vermektedir. Müdür iken emrindekileri nasıl ezdiyse şimdi de yönetim kurulu üyelerini ezmeye çalışmaktadır. Bay Driver, ehliyetsizlik mevkiine ulaşmıştır; bir daha terfi ettirilmeyecektir.
Diğer Terfi Mekanizması:
Yukarıda zikredilenler yatay terfinin tipik örnekleridir. Terfi mekanizmasının bir diğer usulü de dikey terfidir.
Bayan Totland vakası dikey terfinin tipik bir örneğidir. Ehliyetli bir öğrenci ve fevkalade bir ilkokul öğretmeni olan bayan Totland başöğretmenlik mevkiine getirilmiştir. Şimdi çocuklara değil, öğretmenlere bir şeyler öğretmek zorundadır. Buna rağmen hâlâ küçük çocuklarda başarılı olan teknikleri kullanmaktadır.
Öğretmenlere hitap ederken yavaş yavaş ve kelimelerin üzerine basarak konuşmaktadır. Her hususu çeşitli şekillerde birkaç kere izah etmekte ve anlaşıldığından emin olmak istemektedir.
Bayan Totland ilkokul öğretmenleri ile olan ilişkilerinde ehliyetsizdir. Bu ehliyetsizlik seviyesinde başöğretmen olarak kalacaktır.
Bu misallerin benzerlerine her hiyerarşide karşılaşılabilir. Peter Prensibinin hiç istisnası yok mu? Onun tesirlerinden kaçınmanın çaresi yok mu? Bu soruların cevabını ilerdeki bölümlerde yer alacaktır.
ZAHİRİ İSTİSNALAR
Peter Prensibinden haberdar olan birçok kişi büyük bir gayretle bay Dr. Peter’ in hiyerarşi ilminde kusurlar bulmaya çalışmaktadır. Bay Dr. Peter’ in ifadesiyle bazen de bulduklarını sanırlar. Fakat Bay Dr. Peter zahiri istisnalara kanmamak gerektiği vurgusunu yapmaktadır. Zahiri istisnalar istisna değildir. Peter Prensibi bütün hiyerarşilerde her hiyerarşi üyesi için geçerlidir.Zahiri İstisna 1- Perküsyon Yükselmesi:
Perküsyon yükselmesi sahte bir terfi şeklidir. Hiyerarşi üyesi ehliyetsiz olduğu bir mevkiden ehliyetsiz olduğu bir başka mevkie terfi ettirilir. Bazı hiyerarşi üyeleri gerçekten terfi ettirilmiş olduklarını zannederler. Fakat sahte terfi işleminin gayesi hiyerarşinin dışındaki kişileri aldatmaktır.
Tecrübeli bir hiyerarşi âlimi asla aldatılamaz. Hiyerarşi ilmi açısından gerçek bir terfi olarak kabul edilebilecek terfi bir ehliyet seviyesinden yapılan terfidir.
Başarılı bir perküsyon yükselmesinin sonucu nedir? Perküsyon yükselmesi kararını veren amirin hala ehliyetli olduğunu farz etmemiz durumunda perküsyon yükselmesinin sonucu şu üç amaca ulaşmaktadır:
- Amirin terfi siyasetindeki başarısızlığını gizlemektedir. Amir ehliyetsizliği anlaşılan yada anlaşılmak üzere olan hiyerarşi üyesini terfi ettirerek bir önceki terfi işlemini terfi edenin ve seyircinin gözünde haklı kılmayı sağlayacaktır.
- Perküsyon yükselmesi hiyerarşinin diğer ehliyetsiz üyelerine moral verecektir. Kendi ehliyetsizliğinin farkında olan kişilerin o terfi etti ise bende terfi edebilirim diye düşünecektir.
- Hiyerarşinin idamesi sağlanmaktadır. Ehliyetsiz olduğu halde çalışan işten atılmamalı ve küstürülmemelidir. O muhtemelen rekabete dayalı bir hiyerarşide tehlikeli olabilecek kadar amirinin işlerine vâkıftır.
Hiyerarşi ilmi bize, icra seviyesinde perküsyon yükselmesine tabi tutulan kişiler ve bu çeşit yükselmeye namzet olanlardan meydana gelen lüzumsuz bir birikmenin, büyümekte olan her hiyerarşide oluşacağını göstermektedir.
Perküsyon yükselmesi çalışanlara ayak bağı olan kişilerin tavsiye edilmesi amacı ile de kullanılabilmektedir. Hiyerarşide yeni bir birim oluşturulur. Büyük masraflarla oluşturulan bu birime bütün yararsız, verimsiz, lüzumsuz personel gönderilir. İhtiyaç oldukça da bu birimin hiyerarşisine yeni kadrolar ihdas edilir.
(Diğer sayfaya geç)